Günümüzde yasama Yürütme ve yargı yetkilerini kimler kullanmaktadır?

İdari yargı mahkemelerinin yüksek yargı organı Danıştay’dır. Taraflardan birinin tüketici olduğu davalara bakmakla görevlidir. Bu tip mahkemelerde özel dava şartı olarak arabuluculuk kurumu bulunur. Tüketicilerin, tüketici mahkemesinde açacağı davalar harçtan muaftır. Türkiye Raporu olarak Seçim Takvimini ve 2018 Genel Seçim Sürecini kaleme aldık. Şimdi de 2023 genel seçimleri ve cumhurbaşkanı seçimine sadece bir haftanın kaldığı bu günlerde, cumhurbaşkanının ve yardımcılarının en önemli görev ve yetkilerini araştırdık. Anayasamıza göre her birinin görev alanı farklı olan yüksek yargı kurumlarımız arasındaki ihtilafı gidermek mecburiyetindeyiz. Hem Anayasa hem yasa düzeyinde çalışması gereken daha pek çok husus olduğunun farkındayız. Eylül 2018’de MİT TIR’larının durdurulması görüntülerini eski Cumhuriyet Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Can Dündar’a verdiği iddiasıyla 5 yıl 10 ay hapis cezası Yargıtay’da onanan CHP Milletvekili Enis Berberoğlu, Anayasa Mahkemesi’ne başvurmuş, Berberoğlu hakkında yeniden yargılama kararı verilmişti. Ancak karar uygulanmayınca Berberoğlu’nun avukatları ikinci kez Anayasa Mahkemesi’ne başvurmak durumunda kalmıştı. Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçilmesiyle Hakimler Savcılar Kurulu’nun altı üyesini atama yetkisi Cumhurbaşkanı’na, kalan yedi üyesini atama yetkisi ise Meclis’e verildi.

Kanunun yayımlandığı tarihten itibaren on gün geçtikten sonra, şekil bozukluğuna dayalı iptal davası açılamaz; şekil denetimi def’i yoluyla da talep edilemez (Madde 148). Şekil bozukluğuna dayalı iptal davaları Anayasa Mahkemesince öncelikle incelenip karara bağlanır (Madde 149). Fikrî ve sınai haklara hukuk mahkemeleri, 2001 yılında kurulmuş ve 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu ile 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanununda düzenlenen haklar ve hususlardan kaynaklı özel hukuk davalarına bakmakla görevli ihtisas mahkemeleridir. Bu mahkemeler, tek hâkimli olarak faaliyet göstermektedir. Konsolosluk temsilcileri veya konsüler temsilciler ifadesi ile, KİHVS m. Yargı hakkı (kaza hakkı) veya yargı yetkisi, Anayasa m.

Yargılamaların makul sürede sonuçlandırılmadığı iddialarının, doğrudan Anayasa Mahkemesi yerine Adalet Bakanlığı’nda kurulacak tazminat komisyonu tarafından karara bağlanması öngörülüyor. Yargının siyasallaştığı kaygılarının arttığı dönemde iktidar ise reform paketlerini hayata geçirmeyi sürdürüyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından 30 Mayıs 2019’da açıklanan Yargı Reformu Stratejisi kapsamında hazırlanan 4. İnsan Hakları Eylem Planı da 2 Mart’ta kamuoyuna duyurulmuştu. Ancak eylem planı sonrasında hak ihlallerinin devam etmesi soru işaretleri yaratıyor. AKP’nin OHAL uygulamalarını üç yıl uzatan torba yasa teklifine ise itirazlar sürüyor. Cumhurbaşkanı, Devlet başkanı sıfatıyla Türkiye Cumhuriyetini ve Türk Milletinin birliğini temsil eder; Anayasanın uygulanmasını, Devlet organlarının düzenli ve uyumlu çalışmasını temin eder. Yargı; devletin egemenlik yetkisinden aldığı meşruiyet ile ve onun adına hukuku yorumlayan ve hukuk kurallarını uygulayan organdır. İlk derece idari yargı mahkemeleri, Bölge İdare Mahkemeleri, İdare mahkemeleri ve Vergi Mahkemelerinden oluşur. Çetinkol’a göre yasadışı paribahis ve kumar oynayan ve oynatanların sayısında Covid 19 pandemisi sonrası artış yaşandı.

• Askeri yargının konu, kişi ve görev bakımından bu kadar geniş bir sahaya tesir eder hale gelmesi ve son derece geniş çizilmiş sınırlara sahip olması, orduya, tasarruflarını yargı alanı dışında tutma olanağı sağlamaktadır.Askeri yargının bu hali, günümüzün evrensel hukuk değerleriyle ters düşmektedir.
• Eylül 2018’de MİT TIR’larının durdurulması görüntülerini eski Cumhuriyet Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Can Dündar’a verdiği iddiasıyla 5 yıl 10 ay hapis cezası Yargıtay’da onanan CHP Milletvekili Enis Berberoğlu, Anayasa Mahkemesi’ne başvurmuş, Berberoğlu hakkında yeniden yargılama kararı verilmişti.
• Askerî mahkemeler üç askeri hakimden oluşur.

Daha açık bir ifadeyle demokrasi, hukukun üstünlüğü, yargı birliği, adil yargılanma hakkı ve doğal yargıç ilkelerine açıkça aykırılık teşkil etmektedir. Bu çerçevede, son yıllarda askeri yargı sistemini çağdaş standartlarla uyumlu hale getirmek için çeşitli yasal değişiklikler yapılmıştır. Bu amaca matuf değişikliklerin sonuncusu, 26 Haziran 2009 tarihinde TBMM’de kabul edilen ve 8 Temmuz 2009 tarihinde Cumhurbaşkanı tarafından onaylanarak yürürlüğe giren değişikliktir. Tartışmanın tarihi kodlarına eğilen, askeri yargının Türkiye’nin hukuki ve siyasi yapısındaki işlevlerine değinen ve buradan hareketle birtakım öneriler geliştiren bu çalışma, süre giden tartışmalara katkı sunmak amacıyla kaleme alınmıştır. Maddesine göre Asliye hukuk mahkemeleri, sulh hukuk mahkemelerinin görevleri dışında kalan ve özel hukuk ilişkilerinden doğan her türlü dava ve işler ile kanunların verdiği diğer dava ve işlere bakar. Cumhurbaşkanının görev ve yetkilerinin en geniş şekilde ele alındığı madde Anayasa Madde 104. En temel olarak, Cumhurbaşkanı devletin başıdır. Cumhurbaşkanı, yardımcılarını ve bakanları atar ve görevlerine son verir.

Çetelerin hedef aldığı gençler banka, elektronik para ve kripto para hesabı açıyor. Bu hesaplar cüzi bir bedel karşılığında gençlerden kiralanıyor ve kara paranın toplanması ve dağıtılması için kullanılıyor. “Bir gün Sarıyer’de çok lüks bir villaya tahsilata gittim. Oynuyor, kaybediyor, bize borçlanarak daha çok oynuyor ve sonunda devreye tahsilat işleri giriyor. Akrabam, ‘Git o parayı bana bir şekilde getir, içinden kendi payını alacaksın’ dedi. Yasa dışı bahis ve kumarda gençleri çekmeyi hedefleyen pek çok sistem devreye sokuluyor. Gazeteciler, siyasetçiler, aktivistler ve insan hakları savunucularının temelsiz iddialarla tutuklandığı, bu davalarla da basın ve ifade özgürlüğü, toplantı ve gösteri yürüyüşü hakkı gibi temel haklar üzerinde bir baskı oluşturulduğu eleştirileri yapılıyor. 24 Haziran’daki cumhurbaşkanlığı seçimini Recep Tayyip Erdoğan kazandı. AKP ve MHP’den oluşan Cumhur İttifakı ise TBMM’de çoğunluğu elde etti.

Savcılık görevini ise disiplin subayı yapar. Cumhurbaşkanı ayrıca bütçe kanun teklifini, malî yılbaşından en az yetmişbeş gün önce, merkezî yönetim kesinhesap kanunu teklifini ise ilgili olduğu malî yılın sonundan başlayarak en geç altı ay sonra Türkiye Büyük Millet Meclisine sunar. Herhangi bir mekâna ihtiyacınız yok, fiziksel olarak afişe olmanız söz konusu değil. Yani, sokağın bu köşesinde çok durduk, öbür köşeye geçelim derdi yok. Bu avantajlar uyuşturucu kartellerinin de iştahını kabarttı.” Bahis ve kumar paraları, banka hesapları, elektronik banka hesapları ve kripto para hesapları arasında teknik takibe takılmamak için seri bir şekilde havale yapılıyor.

Öte yandan, yabancı devlet aleyhinde ilamsız icra yolunun takip edilemeyeceği yönünde İİK m. Bu kapsamda, Türkiye mahkemelerince verilen kararlar ancak ülke sınırları içerisinde icra ve infaz edilebilirken; bunun mefhum-u muhalifinden, yabancı mahkemelerce verilen kararların ülke sınırları içerisinde, istisnalar hariç olmak üzere, icrası ve infazının mümkün olmadığı kabul edilmektedir. Öte yandan, kişi bakımından yabancı veya vatandaş olmasından bağımsız olarak, kural olarak, Türkiye Cumhuriyeti ile hukuki ilişkisi bulunan her şahsın, yargı hakkı kapsamında kaldığını belirtmek mümkündür. Askerî mahkemelerin görevi Türkiye Cumhuriyeti Anayası’nın 145. Askerî ceza mahkemeleri ile ilgili 2010 tarihinde yapılan anayasa değişikliğiyle askeri mahkemeler ve disiplin mahkemeleri, asker kişiler tarafından işlenen askerî suçlar ile bunların asker kişiler aleyhine veya askerlik hizmet ve görevleriyle ilgili olarak işlediği suçlara bakmakla görevlidir. Yargı bağışıklığı kapsamında olan ve bundan istifade etme olanağı bulunan diplomatik temsilcinin bizzat kendisi tarafından yargı yoluna başvurulmuş olması ihtimalinde, diplomatik temsilci tarafından dava içerisinde yargı bağışıklığını, davanın esasına ilişkin bir iddia karşısında öne sürmesi, DİHVS m. Dışişleri bakanlarının ise diplomatik personele ilişkin, DİHVS’de tanzim edilen yargısal bağışıklıktan yararlanacağı kabul edilmektedir. Nitekim, dışişleri bakanlarının sahip olduğu bağışıklık, diplomatik misyon şefinden farklı olarak, yalnızca bunu kabul eden ülkede değil, tüm dünya genelinde geçerli olduğu ve bu nedenle kapsamın daha geniş olduğu değerlendirilmektedir.